Girişimcilik ekosisteminin adını sıkça duyduğumuz kavramları açıkladığımız LEAPtionary’e hoş geldiniz. LEAPtionary’nin ikinci serisinde yatırım turu çeşitlerini inceleyeceğiz. Yatırım turu aşamaları ve özellikleri, ülkelere göre farklılık gösterebilir.
Tohum Öncesi (Pre-Seed) Aşaması: Tohum öncesi aşamada girişimciler, ürünlerini ve iş fikirlerini geliştirmek için genellikle kendi birikimlerini ve sermayelerini kullanır veya aile ve arkadaş (family&friends&fools) çevresinden küçük miktarlarda yatırım alabilir. Ayrıca, melek yatırımcılar ve özel veya devlet destekli hızlandırıcı ve kuluçka programlarından mentorlük, danışmanlık ve finansal destek sağlayabilir. LEAPtionary serisinin ilk yazısında melek yatırımcılar, hızlandırıcı programlar ve kuluçka merkezlerinden bahsetmiştik.
Tohum öncesi aşama, girişimler için gelir öncesi, müşteri öncesi ve hatta pazar-ürün uyumunu yakalamadan önceki aşamayı ifade eder. Girişim sermayesi fonları bu aşamada çok fazla yer almayı tercih etmeseler de özellikle iş hayatından, önceki girişimlerinden ve çevrelerinden tanıdıkları girişimcilerin başarı serüvenlerine daha erken aşamada dahil olarak akıllı sermaye yöntemiyle destek olmayı tercih edebiliyorlar.
Fun Fact: Spotify’in başarı hikayesinde Northzone’nun yatırımı VC’lerin doğru ekip ve doğru girişimi bulduğunda risk alarak tohum öncesi aşamaya dahil olmasının güzel bir örneği. Northzone VC fonu yöneticisi Pär-Jörgen Pärson, daha önce farklı şirketlerde beraber çalıştığı Spotify kurucuları Daniel Ek ve Martin Lorentzon’un o dönem müzik endüstrisinin durumu nedeniyle başarıya ulaşmasına imkansız gözüyle bakılan Spotify’a yatırım yapma kararı almıştı. Northzone, Spotify 29,5 milyar dolar değerlemeyle halka arz edildiğinde %5 hisseye sahipti.
Tohum (Seed) Aşaması: Tohum aşamasında girişimci, iş fikrini hayata geçirmek için başlangıç sermayesi arayışına girer. Bu aşamada genellikle melek yatırımcılar ve girişim sermayesi firmaları yatırım yapar. Melek yatırımcılar, bireysel yatırımcılar veya yatırım ağı grupları olarak hareket ederken, girişim sermayesi firmaları daha kurumsal ve daha büyük yatırımlar yapabilir. Ülkemizde, tohum aşamasında yatırım alan şirketlerden, müşteri kazanmış olması ve gelir elde ediyor olması beklenirken yatırım tezlerine göre karlılık karar aşamasında ön planda tutulmayabilir.
Seri A Aşaması: Girişimler Seri A aşamasında daha yüksek miktarlarda yatırım arayışına çıkar. Bu aşamada genellikle girişim sermayesi şirketleri tarafından yatırım yapılır. Ayrıca, bazı durumlarda kurumsal yatırımcılar ve özel sermaye fonları da seri A yatırımlarında yer alabilir. Girişimler Seri A turlarına çıkarken, iş planlarını oturtmuş, global müşteri kazanmış ve farklı pazarlar için pazara giriş stratejileri belirlemiş olmalıdır.
Seri B, Seri C ve Seri D Aşamaları: Seri B, C ve D gibi aşamalarda da genellikle girişim sermayesi şirketleri, özel sermaye şirketleri ve büyük ölçekli kurumsal yatırımcılar girişimlere yatırım yapar. Bu aşamalarda, girişim daha fazla büyüme ve genişleme için daha büyük miktarlarda yatırım alır. Kaynak sağlamak adına halka arz (IPO) veya satın alınma gibi çıkış stratejileri de düşünülebilir.
Bootstrapping: Girişimcinin herhangi bir yatırım almadan ve dolayısıyla şirketinden hisse vermeden şirketin operasyonlarına fonlamasına verilen addır. Girişimci burada, şirketin operasyonlarından elde ettiği gelirleri ve kişisel finansmanını kullanır.
Fun Fact: GoPro’nun hikayesi bootstrap eden girişimleri güzel bir örnek. Nick Woodman, Foxconn 200 milyon dolar yatırım yapmadan önce, annesinden aldığı borç parayı, ailesi yanına taşınarak sattığı karavanından gelen parayı ve kişisel birikimlerini kullanarak şirketinin operasyonlarını yürütmüştü.
